İNSAN İÇİN ÜÇ DEĞERLİ NİMET 

İNSAN İÇİN ÜÇ DEĞERLİ NİMET 

                      AKIL,  İLİM  VE  HİKMET 

      İnsanların   büyük  çoğunluğu  birçok yanlışı doğru bilmekte, doğru kabul etmekte, onlara inanmakta, onları savunmakta ve   onları hayatına uygulamakta ve bilerek veya bilmeyerek   birçok bâtılın, yanlışın, kötülüğün, küfrün ve zulmün hâmisi ve yaşayanı olmaktadır.  Böylece  dünyasını da âhiretini de zâyi etmektedir, Rabbimizin ifadesiyle hüsrana, felakete ve azaba uğrayanlardan olmaktadır. Halbuki  Yüce Allah Kur’anda bizleri şöyle uyarmaktadır: “Bilmediğin şeyin ardına düşme! Doğrusu;  kulak, göz ve kalp yaptıklarından sorumludur.” (İsra-36) 

İşte, tüm insanların ve dahi müslümanların  cehaletten, bâtıldan, hurâfeden, yanlışlardan ve kötülüklerden kurtulmaları, yanlışa ve batıla sapmamaları,  Hak ve hakikat üzere,  doğru istikamet ve güzel ahlak üzere olmaları için Rabbimiz Allah kullarına  üç değerli nimet ihsan etmiştir. Bu üç nimetten biri ‘Akıl’ dır. Akıl; Allahın kullarına bahşettiği Hak ve hakikati  iyiyi ve doğruyu, güzeli ve faydayı  öğrenme, doğru ile yanlışı, Hak ile bâtılı, iyi ile kötüyü  ayırt edebilme yeteneğidir, düşünme ve anlama  kabiliyetidir. Bildiğiniz gibi Hz.İbrahim çocukluğunda putları terkederek Allaha inanmayı aklıyla idrak etmiştir. Her insanda akıl vardır,  ama önemli olan, o aklı doğru kullanmaktır. Gerçek akıl sahibi olanlar işte onlardır. Rabbimiz Allah bu konuda Kur’anda şöyle buyurur: “Onlar, sözü dinlerler  ve sözün en güzeline uyarlar. İşte onlar, Allah'ın kendilerini hidayete erdirdiği kimselerdir. Onlar gerçek akıl sahibi  olanlardır.” (Zümer-18) 

İnsanı bâtıldan, hurâfeden, yanlışlardan ve kötülüklerden kurtaran ve koruyan, insana Hak ve hakikatin, hidayetin ve saadetin yolunu gösteren ikinci  nimet; “İlim” dir. İlim ise; Rabbimiz Allahın biz kullarına  bahşettiği, insanı hakikate, doğruya,  iyiye, faydaya, hidayete, dünya ve âhiret saadetine götüren  doğru bilgilerdir. Doğru bilgilerin kaynağı ise Rabimizin biz kullarına gönderdiği mukaddes kitabımız Kur’an olmak üzere  onun ölçeğinde yazılmış olan binlerce kitap ve âlimlerdir, bilginlerdir. Arz ve Semâdır. Arz ve Sema arasında yer alan varlıklar ve meydana gelen olaylardır. Hepsinde düşünen akıl sahipleri için ibretler, dersler ve öğütler vardır. Şunu iyi bilmeliyiz ki;  Rabbimiz Allah Kur’anda:  “De ki: Hiç bilenle bilmeyen bir olur mu? Ancak akıl sahipleri öğüt alırlar.” (Zümer-9) buyurduğu gibi bilenle bilmeyen kesinlikle bir değildir. Bu nedenle ilim; insan için her zaman ve her yerde değerli   bir akçedir.  Bu nedenle peygamberimiz Hz.Muhammed  aleyhiselam bir hadisinde: “İlim Çin’de dahi olsa gidip onu alınız.” buyurur. Bu nedenle Rabbimiz Allahın ilk emri “Oku!” olmuştur.  

Dünya ve âhiret saadeti için Rabbimiz Allahın kullarına ihsan ettiği nimetlerden biri de  ‘Hikmet’ tir. İlahi  kitabımız Kur’anda ençok geçen  sözlerden biri de “Hikmet” tir. Hatta Rabbimizin ifadesiyle Kur’anın kendisi  Hikmet’tir. “Bunlar, güzel  davrananlar için  bir hidayet ve rahmet olarak indirilmiş hikmet dolu Kitab’ın  âyetleridir.” (Lokman-2,3) Hikmet: Rabbimiz Allahın muttakî ve sâlih  kularına ihsan ettiği, akıl ve ilmin,  Hak ve hakikatin, iyi ve doğrunun  gerçek  mahiyetini anlama   ve yaşama gücüdür. Bir başka ifadeyle   aklı ve bilgiyi  birleştirip  o ikisini  güzel ve  feyizli düşünceler, feyizli sözler ve  feyizli davranışlar haline dönüştürme gücüdür. Bir başka ifadeyle Hikmet; söz ve davranışların akıl, ilim ve imanla   uyuşmasıdır. Hikmet; hayatın ve hakikatini gerçek mahiyetini anlama ve ona göre doğru, güzel ve isabetli  kararlar verebilme ve  güzel işler yapma kabiliyetidir. Hikmet; aklı ve bilgiyi doğru kullanma îradesidir. Rabbimiz Allah Kur’anda: “Allah, hikmeti  hak eden kimseye verir.  Kime hikmet verilmişse  şüphesiz ona çokça iyilik  verilmiştir.  Bunu ancak gerçek  akıl sahipleri anlar.”(Bakara-269)  Birçok insan akıl ve ilim sahibi olabilir   ama o iki şeyi  doğru kullanmadıkları için çoğu kez doğruyu ve hakikati, saadeti ve huzuru elde edemezler. İşte Hikmet;  aklı ve  ilmi doğru kullanmayı ve doğru anlamayı sağlayan güzel bir haslettir ve çok değerlidir. Bu nedenle her şeyin hikmetlisi güzeldir. Hikmetli düşünceler, hikmetli bilgiler, hikmetli sözler, hikmeli davranışlar, Hikmetli insanlar.. v.s. Bu nedenle Peygamberimiz bir hadisinde şöyle buyurur: “Hikmet mü’minin yitiğidir, onu bulduğu yerde alsın.”  İşte, sevgili dostlar,  Rabbimiz Allahın bizlere ihsan ettiği bu üç nimet;   nefsin bâtıla, inkara, isyana, harama ve günaha yönelik istek ve arzularına karşı insanı kötülüklerden, hayasızlıklardan ve haddi aşmalardan koruyan rahmani bir kaledir. İnsanların gönlünü ve yolunu aydınlatan feyizli bir nûr, gideceği doğru yolu, doğru istikameti  gösteren  sağlam bir pusuladır. Bu  nedenle mü’min mutlaka akıl, ilim ve hikmet sahibi olmalıdır. İmanınız kavi, ameliniz sâlih, ömrünüz huzurlu, hikmetli ve feyizli olsun! Cumanız mübarek olsun! (muallimosman)